Het Consortium Biologische Landbouw is op 1 december 2022 opgestart bij Aeres MBO Dronten Warmonderhof. In het eerste projectjaar is met name gefocust op de uitvoering van de eerste 5 actielijnen, omdat deze direct het onderwijs van de doel-opleidingen raken en de inzetbare uren beperkt waren.
Succesfactoren
Het consortium kent een reeks succesfactoren die de samenwerking binnen het programma versterken. Een belangrijke kracht is de sterke maatschappelijke relevantie. De RIF Biologische Landbouw sluit aan bij actuele thema’s als duurzaamheid en circulariteit, en speelt in op de behoeften van sector en regio. De gedeelde visie tussen partners, het unieke karakter van het mbo-programma en de zichtbare impact in korte tijd dragen bij aan het succes. De co-creatie van e-learningmodules met bedrijven, de verbinding tussen gangbare en biologische landbouw, en de actieve rol van studenten worden breed gewaardeerd. Ook de methodiek van Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO) en samenwerking tussen mbo en hbo versterken de kwaliteit van het onderwijs.
Sterk Partnernetwerk
Daarnaast wordt het consortium gedragen door een sterk partnernetwerk waarin bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden samen optrekken. De Biospots waarin scholen en netwerkbedrijven samenwerken, zorgen meer en meer voor hybride leeromgevingen. De opleiding Aeres MBO Dronten Warmonderhof vormt daarbij een krachtige fysieke leerplek. Er wordt gebouwd aan een Leven Lang Ontwikkelen-aanbod, mede op basis van de ontwikkelde e-modules. Succesvolle kruisbestuiving met andere RIF-projecten, een goed functionerende programmastructuur en betrokken programmamanagement zorgen voor stevige organisatorische fundamenten. Tot slot groeit het aantal hybride vakdocenten dat kennis deelt, wat het interne gesprek over biologische landbouw binnen Aeres MBO stimuleert en verdiept.
Voortgang actielijnen 2022-2024
Actielijn 1 – Verrijken:
Binnen deze actielijn is hard gewerkt aan het ontwikkelen van e-learningmodules die biologische inhoud integreren in het agro-onderwijs. Zeven inhoudelijke thema’s (zoals ecologie, bodemvruchtbaarheid en omschakelen naar biologische landbouw) zijn en worden uitgewerkt in meer dan 70 e-modulen. Vakdocenten van mbo en hbo, inhoudelijke experts en Aeres Tech Productions werkten samen in ontwikkelteams. Door de digitale presentatie en de modulaire opbouw is het lesmateriaal flexibel inzetbaar. Na een fase van feedback en herziening worden de eerste modules nu uitgerold en getest in het onderwijs.
Daarnaast is ingezet op hybride onderwijsactiviteiten die school en praktijk dichterbij elkaar brengen. Praktijklessen, projecten en excursies bij biologische bedrijven vormen een belangrijk onderdeel, georganiseerd via de zogeheten biospots (zie actielijn 2). Alle mbo-locaties voeren inmiddels hybride activiteiten uit. Ook is het keuzedeel Biologische Melkveehouderij voorbereid, dat in 2024 op locatie Leeuwarden van start is gegaan en als een voorbeeld kan dienen voor uitrol van bio-keuzedelen op andere locaties en voor andere sectoren.
Actielijn 2 – Verbinden:
De Biospots zijn regionale netwerken waarin mbo-scholen samenwerken met biologische bedrijven. Via deze netwerken worden praktijkervaringen, zoals excursies, gastlessen en onderzoeksopdrachten, geïntegreerd in het onderwijs. In 2024 zijn de vijf Biospot-coördinatoren meerdere keren samengekomen om kennis uit te wisselen en van elkaar te leren. De invulling verschilt per regio: van thematische bijeenkomsten in Dronten tot individuele samenwerking in Leeuwarden. Barneveld combineert netwerken van gangbare en biologische bedrijven tot één gezamenlijke bedrijvenspot.
Elke Biospot heeft zijn eigen focus en dynamiek. In Emmeloord is 20% van de studenten actief op biologische stageplekken, in Leeuwarden werken docenten enthousiast aan thema’s als bodem en biodiversiteit, en in Dronten vindt structurele kennisuitwisseling plaats met het grote netwerk rond Aeres MBO Dronten Warmonderhof. Zo brengen de Biospots praktijk en onderwijs effectief bij elkaar en stimuleren zij duurzame en biologische kennisoverdracht.
Actielijn 3 – Vernieuwen:
Binnen Aeres MBO Velp is gestart met de ontwikkeling van een nieuwe opleiding Biologische Teelt, gericht op niveau 3. Ondanks een wat moeizame start is in samenwerking met circa 15 regionale bedrijven een stevig fundament gelegd. De Biospot Velp wordt actief betrokken bij de vormgeving van het onderwijs, onder meer via een kernteam en vier jaarlijkse bijeenkomsten. Door deze nauwe samenwerking sluit de opleiding beter aan op de regionale praktijk.
Ondanks een bescheiden start met drie studenten, is besloten de opleiding per september 2024 daadwerkelijk te starten, met het oog op groei in de komende jaren. Een praktijkinstructeur is aangesteld en de samenwerking met Aeres Hogeschool Wageningen versterkt de inhoudelijke kant van de opleiding.
Actielijn 4 – Updaten:
Om de expertise van ervaren docenten aan Aeres MBO Dronten Warmonderhof te behouden, wordt deze actief vastgelegd in kennisbanken, leermiddelen en wiki’s. Docenten dragen ook bij aan professionaliseringstrajecten en de ontwikkeling van thematische e-learningmodules. Een belangrijk platform hiervoor is de wiki Biologische Bedrijfsvoering, die samen met Bionext wordt doorontwikkeld en geactualiseerd.
Hierdoor blijft waardevolle praktijkkennis toegankelijk voor collega’s, nieuwe docenten en andere geïnteresseerden binnen en buiten Aeres MBO. Deze aanpak borgt niet alleen vakinhoudelijke kennis, maar versterkt ook de verbinding tussen theorie en praktijk, binnen een breed netwerk van onderwijspartners.
Actielijn 5 – Onderzoeken:
Aeres MBO wil onderzoekend en ontdekkend leren steviger verankeren in het curriculum. Samen met practoraten en Aeres Hogeschool Wageningen is gekozen voor het onderwijsconcept Leren voor Duurzame Ontwikkeling (LvDO), dat is getest op bruikbaarheid binnen het mbo. De aanpak biedt structuur en ondersteuning voor studenten en docenten bij onderzoekende werkvormen.
In het tweede projectjaar zijn pilots uitgevoerd op alle mbo-locaties. In de komende jaren wordt het concept breder uitgerold en verbonden aan onderwijsactiviteiten zoals fieldlabs en leerprojecten. Zo krijgen studenten meer ruimte voor actief leren en het ontwikkelen van een onderzoekende houding binnen het groene onderwijs.
Actielijn 6 – Professionaliseren:
Binnen deze actielijn staat de deskundigheidsbevordering van (gast)docenten centraal. Aeres Hogeschool Wageningen ondersteunt docenten bij het implementeren van onderzoekend leren en leidt praktijkinstructeurs op voor de opleiding Bioteelt in Velp. Ook vakdocenten van Aeres MBO Dronten Warmonderhof ontwikkelden vakinhoudelijke professionaliseringsactiviteiten, waaronder studie- en discussieavonden voor collega’s.
Deze activiteiten worden stapsgewijs verder uitgerold en zijn afgestemd op de behoeften van docenten. Expertise van consortiumpartners wordt actief betrokken. Het doel is een structureel, praktijkgericht en vraaggestuurd professionaliseringsaanbod dat aansluit op actuele ontwikkelingen in het biologische onderwijs.
Actielijn 7 – Aansluiten:
De aansluiting tussen mbo en hbo wordt versterkt door gezamenlijke onderwijsontwikkeling en kennisuitwisseling. Hbo-docenten zijn betrokken bij de beoordeling van de e-learningmodules (zie actielijn 1) en krijgen zo beter inzicht in het mbo-niveau. Gezamenlijke projecten, zoals bijdragen van Aeres MBO Dronten Warmonderhof aan hbo-opleidingen en studentprojecten op biologische bedrijven, zorgen voor inhoudelijke afstemming.
Ook worden Biospotactiviteiten benut om mbo en hbo dichter bij elkaar te brengen. Een voorbeeld is de samenwerking rond de film “Bodemwinst”, waarin mbo en hbo samenwerken aan lesmateriaal. Structureel overleg tussen teamleiders bevordert een doorlopende leerlijn en versterkt de begeleiding van studenten.
Actielijn 8 – Ontwikkelen:
Aeres MBO Dronten Warmonderhof biedt in samenwerking met Aeres Training Centre een breed scala aan cursussen en themadagen voor professionals in de biologische sector. Het aanbod varieert van bodemvruchtbaarheid en composteren tot BD-imkeren en stikstofreductie. In totaal namen de afgelopen twee jaren meer dan 300 deelnemers deel aan dit Leven Lang Ontwikkelen-aanbod.
Dit nascholingsaanbod voorziet in een groeiende behoefte aan vakgerichte, praktijkgerichte en actuele bijscholing in de biologische landbouw. De sterke samenwerking tussen onderwijs en praktijk garandeert dat het aanbod relevant blijft voor professionals in de sector.
Voor geïnteresseerden zijn de complete Midterm Review en het Actieplan voor de tweede helft van de RIF te downloaden via onderstaande linkjes.
Activiteitenplan cBL 2025-2027